Dla firm: Franczyza - co to jest, jak działa?

Czym jest franczyza?

Według oficjalnej definicji, franczyza (ang. franchise) jest systemem sprzedaży towarów, usług albo technologii opartym na ścisłej i nieustannej współpracy pomiędzy niezależnymi prawnie i finansowo przedsiębiorstwami - franczyzodawcą i jego franczyzobiorcami.

Franczyza to zatem nic innego jak prowadzenie własnego biznesu pod szyldem innej marki.

Strony umowy franczyzy

Umowa franczyzy zawierana jest pomiędzy stronami, gdzie:

• franczyzodawca - udziela praw i nakłada obowiązki względem franczyzobiorcy. Przede wszystkim udziela licencji na prowadzenie danego biznesu, upoważniając tym samym franczyzobiorcę do korzystania z pakietu franczyzowego.
• franczyzobiorca - uzyskuje prawa i przyjmuje obowiązki franczyzowe. 

Na czym polega franczyza?

Franczyza to specyficzny sposób prowadzenia działalności gospodarczej, w której występuje relacja między franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Ich współpraca określona jest pisemną umową. Dotyczy ona takich obowiązków franczyzobiorcy, jak:

• prowadzenie działalności we własnym imieniu i na własny rachunek pod logiem franczyzodawcy,
• opłaty na rzecz franczyzodawcy, w tym opłata za przyłączenie do sieci franczyzowej, opłaty bieżące związane z uzyskanymi zyskami oraz inne opłaty dodatkowe,
• udostępnianie danych finansowych oraz wewnętrznych procedur, które powinny być prowadzone zgodnie z polityką franczyzodawcy na każde jego żądanie,
• nadanie uprawnień do kontroli na wezwanie franczyzodawcy,
• prowadzenie działalności w określony sposób, zgodnie z polityką i koncepcją danego franczyzodawcy,
• obowiązek zaopatrywania się u konkretnego dostawcy lub bezpośrednio u franczyzodawcy,
• zachowanie tajemnicy współpracy.

Szukasz usług księgowych związanych z artykułem? Prześlij zapytanie ekspertom

Franczyzobiorca nabywa prawo do korzystania z:

• nazwy handlowej franczyzodawcy,
• „know-how” franczyzodawcy,
• znaku towarowego/usługowego marki,
• sposobów prowadzenia działalności gospodarczej,
• systemu postępowania i wiedzy technicznej,
• stałej pomocy handlowej i technicznej franczyzodawcy.

Opłaty związane z franczyzą 

Na rzecz franczyzodawcy franczyzobiorca ponosi dwa główne rodzaje opłat:

• wstępną opłatę franczyzową,
• bieżącą opłatę franczyzową.

Franczyzy dużych firm, jak na przykład McDonald’s wiążą się ze sporymi inwestycjami. W przypadku wielu franczyz, „na start” wystarczy nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt tysięcy złotych. Obecnie na polskim rynku funkcjonuje ponad 1300 konceptów franczyzowych, wybór jest więc spory.

Pakiet franczyzowy - co zawiera?

W zamian za opłatę związaną z określoną franczyzą, franczyzobiorca otrzymuje tzw. pakiet franczyzowy. To kompletna koncepcja prowadzenia danego biznes. Pakiet franczyzowy składa się z następujących elementów:

• prawo do korzystania z marki - nazwa i znaki towarowe franczyzodawcy,
• know-how - wiedza na temat prowadzenia danego interesu,
• podręcznik operacyjny - obszerny i szczegółowy opis wzoru postępowania franczyzobiorcy i zasad kierowania firmą,
• spis usług świadczonych przez franczyzodawców na rzecz franczyzobiorców.

Szukasz usług księgowych związanych z artykułem? Prześlij zapytanie ekspertom

Rodzaje franczyzy

Franczyzę można podzielić z uwagi na kilka kryteriów, w tym rodzaj działalności, rodzaj know-how przekazywanego przez franczyzodawców i organizację systemu franczyzowego.

1. Franczyza - podział ze względu na rodzaj działalności

• Franczyza handlowa (dystrybucyjna) – franczyzobiorca sprzedaje asortyment towarów udostępniany mu przez franczyzodawcę, czyli prowadzi działalnością handlową. Franczyza popularna w branży artykułów spożywczych, branży odzieżowej i obuwniczej oraz branży kosmetycznej.
• Franczyza usługowa - franczyzobiorca otrzymuje dostęp do receptur, technicznego oprogramowania i sposobów wykonywania konkretnej usługi, wsparcie w aranżacji punktu usługowego oraz szkolenia personelu w zakresie obsługi klienta. Franczyza popularna w branży gastronomicznej, edukacyjnej i turystycznej. 

2. Franczyza - podział ze względu na rodzaj know-how przekazywanego franczyzobiorcy

• Franczyza dystrybucji produktu - w tym rodzaju franczyzy udostępniany jest asortyment produktów lub usług, a relacja między firmami ma charakter dostawca-sprzedawca. W tym modelu dostawcą jest franczyzodawca, a sprzedawcą – franczyzobiorca. Franczyzobiorca nie otrzymuje dostępu do know-how.
• Franczyza koncepcji działalności - franczyzobiorca, poza prawem do korzystania ze znaków towarowych oraz asortymentu towarów czy usług, otrzymuje dostęp  do know-how oraz wsparcie ze strony franczyzodawcy.

Szukasz usług księgowych związanych z artykułem? Prześlij zapytanie ekspertom

3. Organizacja systemu franczyzowego

• Franczyza bezpośrednia - opiera się na bezpośrednim zawarciu umowy franczyzowej między franczyzodawcą a franczyzobiorcą.
• Franczyza wielokrotna - franczyzobiorca zobowiązuje się do tworzenia na określonym terenie nowych punktów systemu, stając się w efekcie franczyzobiorcą wielokrotnym. Umowa określa dokładną liczbę jednostek, które ma utworzyć franczyzobiorca.
• Masterfranczyza - franczyzobiorca ma wyłączność na korzystanie z know-how franczyzodawcy na określonym terenie.

Franczyza – zalety

Dla franczyzodawcy:

• możliwość rozwoju własnej marki,
• pozyskanie lojalnych partnerów,
• poszerzenie kanałów dystrybucji towarów i usług,
• ograniczenie przestrzeni rynkowej dla konkurencji,
• oszczędności w zakresie administrowania kadrami,
• zwolnienie z zarządzania ogromną siecią podmiotów dzięki przekazaniu know-how.

Dla franczyzobiorcy:

• korzystanie ze sprawdzonego systemu biznesowego,
• fachowa pomoc i szkolenia ze strony franczyzodawcy,
• mniejsze ryzyko inwestycji,
• zmniejszenie kosztów reklamy,
• większa wiarygodność i zaufanie klientów,
• brak konieczności posiadania dużego kapitału na rozkręcenie działalności,
• lepsze warunki współpracy z dostawcami i kontrahentami.

Franczyza - wady 

Szukasz usług księgowych związanych z artykułem? Prześlij zapytanie ekspertom

Dla franczyzodawcy:

• ryzyko związane z przekazaniem licencji,
• ograniczona kontrola nad franczyzobiorcą,
• ryzyko współpracy z nieuczciwym franczyzobiorcą,
• możliwość zepsucia wizerunku marki.

Dla franczyzobiorcy:

• wysokie koszty początkowe, w tym koszt udzielenia licencji,
• określony w umowie procent obrotów wypłacany franczyzodawcy,
• ograniczona samodzielność prowadzenia działalności,
• dużą odpowiedzialność za błędne decyzje.

Podsumowując, model franczyzowy jest opłacalny dla niektórych przedsiębiorców. Zwłaszcza dla tych, którym brakuje pomysłu na biznes mogący przynosić zadowalające zyski. Franczyza daje szansa na szybki rozwój pod skrzydłami marki o ugruntowanej pozycji.

Księgowość dla franczyzy

W ramach umowy po stronie franczyzobiorcy pozostaje zarządzanie placówką. W zależności od umowy franczyzy sprawy związane z księgowością może prowadzić franczyzodawca lub franczyzobiorca. 

W przypadku, gdy obowiązek prowadzenia księgowości spoczywa na franczyzobiorcy niezbędne będzie podjęcie współpracy z biurem rachunkowym, które zajmie się formalnościami oraz sprawami związanymi z rozliczaniem podatków. Biura rachunkowe oferują klientom, również prowadzącym biznes pod szyldem innej marki, kompleksowe usługi księgowe. Obejmują one między innymi pomoc w zakresie:

• wyboru formy prawnej działalności,
• wyboru sposobu opodatkowania działalności,
• prowadzenia ksiąg rachunkowych albo podatkowej księgi przychodów i rozchodów,
• prowadzenia ewidencji do celów podatku VAT,
• rozliczeń w zakresie podatku VAT,
• generowania i składaniu deklaracji podatkowych,
• sporządzania zeznań rocznych,
• doradztwa podatkowego,
• obsługi kadr i płac,
• reprezentacji przed urzędami.

Szukasz usług księgowych związanych z artykułem? Prześlij zapytanie ekspertom